عباس بن فضلعباس بن فضل، سردار مجاهد قرن سوم قمری در دولت اغلبی‌ها، که به‌سبب دلیری و آگاهی به فنون جنگ‌های دریایی شهرت یافت. وی حاکم سیسیل شد و بر رومیانِ جزیره سیسیل غلبه و آنان را در موقعیت‌های گوناگون شکست داد. ۱ - معرفی اجمالیعباس بن فضل بن یعقوب بن فزارة و به قولی ببر سرداری مجاهد در دولت اغلبی‌ها بود که به‌سبب دلیری و آگاهی به فنون جنگ‌های دریایی شهرت یافت. وی در سال ۲۳۶ ق پس از درگذشت حاکم آن سامان «ابواغلب ابراهیم اغلبی» حاکمیت سیسیل را به‌دست گرفت. عباس بر رومیانِ جزیره سیسیل غلبه یافت و آنان را در موقعیت‌های گوناگون شکست داد و بر دژهایشان استیلا یافت و نیز دژ دریایی «سفالو» تسلیم وی گردید. عباس در سال ۲۴۴ ق (۸۵۹ م) دژ قصریانه (کاسترو جویانی) را که پس از سقوط «سرقوسه» به پایگاه حاکم رومی جزیره تبدیل شده بود، محاصره کرد و سپس به تصرف خویش درآورد. سقوط «قصریانه» (کاسترو جویانی) بر امپراتور میخائیل سوم گران آمد. بنابراین در پاییز همان سال ناوگان بزرگی را که از سیصد کشتی جنگی تشکیل شده بود، روانه جنگ با مسلمانان کرد. با رویارویی ناوگان بیزانس و ناوگان اسلامی، جنگ میان آنها درگرفت؛ در نتیجه طی این نبرد ناوگان بیزانس یک صد کشتی از دست داد و شکستی فجیع نصیبش گردید، در حالی که مسلمانان تنها سه کشتی را از دست داده بودند آن‌گاه رومیان ساکن در شهرهایی که پس از شکست بیزانس به تصرف مسلمانان درآمده بودند، سر به شورش برداشتند. اما عباس با قلع و قمع این شورش در سال ۲۴۷ ق (۸۶۱ م) بر «سرقوسه» و نواحی اطراف آن دست یافت. در حالی که نیرویش کاملا تحلیل رفته بود، بازگشت و اندکی بعد دنیا را وداع گفت. ۲ - درگذشتپس از او پسرش عبدالله بن عباس چند ماهی به جای وی به حکومت جزیره «سیسیل» رسید. سپس خفاجة بن سفیان، که یکی از سرداران نیروی دریایی و در کار خود بسیار فعال بود، به حکومت جزیره برگزیده شد. عباس در نزدیکی «سرقوسه» درگذشت و همان‌جا دفن شد. بعدها رومیان بر قبر عباس دست یافتند و پس از شکافتن قبر، بدنش را بیرون آوردند و برای این که سخت از او انتقام گرفته باشند، جسدش را به آتش کشیدند. [۲]
وازیلیف، العرب والروم، ص۱۹۲-۱۹۵.
۳ - پانویس
۴ - منبععبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۳۰. |